Cerpen "Kena Jaring"

Kena Jaring
Karya: RAHMAT ALI

Menit demi menit berlalu. Dan, aku tidak tahu apakah aku bisa sampai di kantor tepat pada waktunya. Sangat malu kalau ter­lambat. Padahal program seharian bakal penuh. Sudah berjanji mau menerima tamu. Tiga surat penting harus cepat-oepat di­kirimkan kepada Gubernur. Lalu aku harus menandatanga:ni usul kenaikan pangkat anakbuahku. Habis itu menghadiri rapat bulanan dengan Kepala Personalia. Bertumpuk benar tugas­tugasku.
Biarpun demikian aku masih belum bernasib baik. Toh fasilitas yang sedikit menyegarkan rupanya berlalu saja dari de­pan hidungku. Rnmah dinas tidak dapat. Yang ada kontrakan di kampung. Apalagi mobil yang bernomor merah. Jemputan saja tidak. Jadi tiap hari aku menggunakan pengangkutan umum. Romantik dan dinamikanya berada di atas roda partikelir ini amat menarik bagiku.
Ada dua rute perjalanan yang kutempuh tiap hari. Pertama dari Ragunan ke Kebayoran. Ini dekat. Yang membawaku adalah jenis mikrobis warna manggis. Biar sudah rongsokan cukup lin­cah juga. Dalam lima belas menit sampai di Kebayoran. Aku segera antri bis yang lebih besar. Inilah rute kedua. Blok M - Kota. Yang membawa adalah perusahaan bis SMS warna biru. Dari jenis Greyhound bikinan Amerika. Biarpun kencang tetapi lama juga. Memang jauh. Biasanya aku turun di Beos, depan stasiun kereta. Dari situ aku tinggal jalan sebentar ke kantor.
Di daerah Kota memang bertumpuk kantor-kantor peme­rintah, bank-hank serta perusahaan-perusahaan besar. Kebanyak­an pegawainya tinggal di Jakarta Selatan. Tidak heran bis SMS dipenuhi mereka. Paling laris. Dalam beberapa detik sudah penuh. Biar jumlah bis ditambah tetapi penumpang-penumpang yang harus dimuat masih belum habis-habis juga. Termasuk aku yang belum bisa naik.
Sekali pernah aku mengajak istriku ke kantor. Dengan bis yang padat itu. Sampai di rumah kembali dia jatuh sakit. Sejak itu kapok dan tidak mau ikut-ikut lagi. "Hati-hati, mas !" selalu pesannya tiap aku meninggalkan rumah. Memang ngeri. Tapi itulah hidup. Waktu pertama kali aku menggunakan bis, empat tahun yang lalu, kurasakan badanku seluruhnya remuk-remuk. Terpaksa kuurutkan. Minum jamu godogan saban pagi dan ma­lam menjelang tidur. Sekarang sudah kebal. Tidak sakit-sakit, tidak lekas masuk angin.
Suara petugas DLLAJ melalui corong berkumandang : "Satu persatu, satu persatu!" Dan di pintu bis sang kondektur sibuk membagikan karcis. "Jangan tergesa-gesa, Bis saudara­-saudara masih banyak !"
Suara petugas hanya berkumandang, dan orang-orang tidak penduli. Mereka lebih menonjol dengan sifat-sifat individunya. Dengan hasrat-hasrat dan nafsu-nafsunya. Begitulah mereka be­rebut. Agar menguasai tempat terlebih dulu.
"Satu persatu, satu persatu!" pengeras berdengung lagi. Dan bis penuhlah.
Aku tidak mau menanggung resiko yang konyol. Seperti beberapa hari yang lalu, ketika terjadi kecelakaan. Seseorang sudah meloncat waktu bis belum berhenti. Padahal masih cepat­-cepatnya dari Kota. Dia meloncat dan salah injak. Terpeleset. Kakinya tergilas roda. Rupanya orang sudah lupa tragedi itu. "Tunggu sampai bis berhenti! Jangan tergesa-gesa!" Sekali lagi orang sudah lupa. Orang mulai melanggar lagi. Bahaya!
"Hati-hati, mas," mengiang pula suara istriku. "Ya, ya, ya. Aku harus hati-hati."
Sementara itu klakson-klakson berbagai bis dengan ber­macam-macam warna berkaok memasuki terminal Blok M, Ada pula bis yang selalu menggemakan lagu-lagu Melayu dengan irama dangdut, meriah. Tetapi yang paling menakutkan adalah kekasaran-kekasaran para sopir. Biar sudah di pelataran terminal belum juga memperlambat kekencangannya. Bis-bis itu hinggap seperti tawon. Berdengung dan memuntahkan penumpang-­penumpang dari Banteng, Grogol dan Kota. Lalu menjaring lagi: manusia-manusia yang sangat membutuhkan. Ke jurusan-jurusan yang mereka pilih.
Menit-menit yang terbuang semakin bertambah. Jarum jam menatapku tajam-tajarn. Aku sudah sangat terlambat. Berabe. Tiba-tiba aku seperti habis keselomat api. Mendadak, ketika untuk ke sekian kalinya bis hinggap, aku segera ikut-ikut terle­bih dulu meloncat.
"Lega sekarang!" kata seorang laki-laki sekitar 35 tahun yang juga telah berhasil meloncat dan duduk bersebelahan de­uganku. Aku terpaksa memberikan senyum sedikit. Manusia kota memang aneh, Biar sudah lama sering ketemu tetapi tidak mau juga saling kenal nama masing-masing. Kami lalu saling berdiam. Lebih untung aku, pikirku. Dapat di samping jendela. Terbuka pemandangan di luar. Yang bukan saja indah. Lebih dari itu. Berkelap-kelip waktu malam. Menggeliat-geliat waktu kepanasan siang-siang. Menggigil waktu kehujanan. Dan sekarang kulihat Jakarta sedang cantik-cantiknya berdandan. Dan nanti kalau sudah kepanasan segera menggeliat-menggeliat. Bisa lumer akhirnya.
"Tarik'." kondektur belakang mengomando. Sopir pun se­gera tancap gas. Bis terbang. Sejak itu mulailah drama-jiwa­manusia di atas roda.
Tidak jauh di depan kulihat beberapa penghadang memberi isarat. Bis direm. Penumpang-penumpang baru menyumbat pintu. Pada saat itulah seseorang menjerit dan aku menyaksikan seorang wanita hampir membentur kaca tetapi untung tangarmya cepat bertahan.
"Jangan dorong begitu, dong. Kek kasar benar sama wanita, Brengsek!"
"Kok marahnya sama saya. Lihat saja sendiri. Orang begini banyak mendesak dari pintu. Kalau nggak mau kesenggol jangan naik bis!"
Wanita itu merah padam, sedang pemuda yang marah karena dituduh sembarangan makin berkacak pinggang,
Kondektur depan menyeruak di antara para penumpang yang berdiri, "Ada yang belum dapat karcis?"
Beberapa orang terpaksa mengecek karcis-karcisnya yang sudah disimpan di saku atau diselipkan di ban arloji. Suara kon­dektur meneruskan : "Jangan ada yang belum dapat karcis. Nanti kalau ada pemeriksaan kondektur juga yang disalahkan polsus. Bisa dipecat!"
Dia balik ke pintu depan setelah orang-orang tidak ada yang menyahut. "Deplu, Deplu?"
Tidak pula ada yang menyahut. "Langsung!"
Sopir makin tancap gas. Angin menyerbit-nyerbit lewat jendela. Menyapu kepalaku yang berambut gandrong, Terdengar klakson yang beruntun. Di depan sebelah kiri ada helicak yang tidak mau minggir. Kondektur depan dan belakang tentu saja marah-marah.
"Bangsat, bosan hidup ya?"
Dan kondektur belakang menambah makian : "Ngentot kebo, lu!"
Sopir helicak blingsatan dan membanting tajam-tajam ke kiri.
Para penumpang yang dengar menunjukkan wajah terkejut. Sebagian orang yang menyaksikan kelucuannya tertawa gelak­-gelak. Kondektur belakang dan depan yang habis memaki puas­nya bukan main.
"Kembali saya mana?"
"Tadi uangnya berapa?" tanya kondektur.
"Seratus."
"Kok saya belum pernah terima ratusan dari ibu."
"Tadi, tadi? Yang kamu masukkan sendiri ke dalam ka­leng?"
"Lain kali bawa uang yang pas, bu. Sekarang jadi repot kalau sudah di dalam."
"Ya, tapi jangan berlagak pilon kalau tidak ditanya!" Karena yang dihadapi wanita kondektur itu tidak bilang apa-apa lagi.
Penumpang yang turun hanya sedikit. Di halte Komdak tambah lebih sepuluh orang. Beberapa dengan karcis di tangan menerobos pintu belakang. Kondektur belakang memanjat jen­dela. Tangan kirinya segera menuding-nuding : "Geser lagi ke dalam, pak. Belakang masih kosong. Itu mas yang berbaju kotak-­kotak. Geser sedikit, mas. Ya, ya, begitu. Dengan hormat bergerak sedikit ke belakang. Kasihan mereka yang di tangga. Sebangsa dan setanah air, mas!"
Pakai sebangsa dan setanah air segala. Hebat betul! "Geser ke mana lagi?" seorang laki-laki tua menggrundel. "Di atap bis 'ngkali," jawab orang sebelahnya.
"Sudah adu-pantat begini masih tambah terus."
"Duit. Sekali lagi duit."
"Tolong geser sedikit, pak. Geser sedikit!"
Memindahkan kaki saja sudah tidak bisa. Yang sudah enak-­enak duduk tidak akan ambil perduli. Biar wanita yang berdiri di samping tetap saja lelaki-lelaki yang duduk tidak bakal me­nawarkan jasanya. Jarak masih jauh dan orang perlu duduk. Mana mau berkorban? Kalau aku sendiri yang duduk di pinggir belum tentu berbuat lebih galan.
Tidak selamanya aku mujur dapat tempat. Sering kalah cepat. Tahu-tahu sudah penuh semua. Mereka yang sudah duduk pada menunjukkan kemenangannya. Aku blingsatan, Pernah karena sesaknya aku tidak dapat tempat biar berdiri sekalipun. Aku hanya berpijak beberapa senti saja di tangga pintu. Separo tubuhku berkibar dihembus bayu.
Hati manusiaku memprotes. Sungguh nikmat mereka yang duduk. Tenang. Tidak tegang memandang aspal-aspal keras yang tiap waktu siap menggores tubuhku. Gedung-gedung yang me­gah bersitegak sepanjang pinggir-pinggir Thamrin. Mungkin tahu nasibku di tangga bis. Matanya jeli memandangku. Iba, penuh kasih sayang dan juga penuh sinisme. Lampu setopan yang khusus memantulkan sinar kuning terus menerus memberikan peringatan kepada semua lalu-lintas agar lebih waspada. Lalu sirine mengaung-ngaung panjang. Tiga sepedamotor palisi mendahului di depan. Sudah itu sebuah sedan hitam dengan berben­dera meluncur sangat leluasa. Di belakangnya dibuntuti lagi pengawal bersenjata satu regu. Hidup sungguh nikmatnya. Se­mua mau. Aku juga mau suatu ketika bepergian dengan supir. Aku yang duduk di belakang menyedot cerutu sambil membaca. Sorga jalan raya!
Lamunan fantastis. Aku harus tahu diri sebagai pegawai pemerintah yang tidak dapat fasilitas-fasilitas istimewa. Aku terima. Aku bangga dengan bis kota.
Apalagi kalau sekali tempo tiba-tiba muncul gadis muda yang ayu. Seketika hilang itu bau-bau yang tengik. Yang tercium adalah wewangian dari bajunya yang tipis dan pendek. Kulitnya yang halus serta bibimya yang merekah basah, ditambah lagi dengan rambutnya panjang lepas-lepas dan menempel di dadaku. Dadaku ikut berderai dihembus romantika sekejap. Sayang si cantik lekas turun. Aku kembali menghirup bau-bau tengik dan penuh kekonyolan. Lebih keder lagi kalau orang lalu menginjak ujung sepatuku tanpa penyesalan. Sialnya, sialnya diriku. Per­nah sopir yang kuhadapi adalah yang sangat brutal. Dia selalu membelok tajam-tajam sampai oleng. Ngeremnya selalu dengan mendadak. Barisan penumpang yang berdiri, yang kebetulan se­dang tidak berpegangan, seketika pada roboh ke depan seperti batang pisang, Gila. Semua orang memaki. Tapi dia tidak bisa merobah cara menyopirnya. Karena pijakan gasnya tersendat­-sendat menimbulkan rasa mual bagi mereka yang jarang naik bis. Seorang perempuan yang berpakaian udik kulihat membongkokkan badan. Dia muntah. Seluruh makanan pagi berpindah ke lantai bis.
Kalau sudah begini terserah sopir, deh. Dibawa ke mana saja mau. Asal tidak ditumbukan ke jembatan. Atau ditusuk­kan ke pagar pemisah jalan macam tahun yang lalu. Bis begitu mengebut hingga sukar dikendalikan. Dan menubruk pagar besi. Begitu kencangnya sampai bis tersebut menancap ke besi. Aku berdoa agar pagi ini tidak bernasib seperti sate ayam.
Aku sampai kenal betul mana pegawai yang turun di Mer­deka mana yang Harmoni dan Gajah Mada. Bahkan sampai kepada copetnya aku tahu. Dia selalu berpakaian lebih parlente dari pegawai biasa macam aku. Orang tidak bakal mengira. Dan kalau dia sudah meloncat dari bis baru orang yang kehilangan jadi ribut mencari siapa malingnya. Tidak akan ketemu. Dan tasnya sudah teriris silet. Tentu saja aku tidak mau ikut campur. Aku tahu para pencopet selalu main pisau. Aku masih terlalu sayang kepada jiwaku. Toh juga sama-sama cari makan.
Aku tersadar dari lamunanku ketika dari arah sopir ter­dengar orang teriak-teriak mengejutkan : "Kebakaran, kebakar­an l"
Memang kulihat jelas asap mengepul. Orang tidak berpikir lagi dan berebutan cari selamat. Setelah terbebas di luar kujum­pai beberapa orang yang kepalanya benjol, orang yang tangannya bcrdarah lataran terjepit, lalu wajah-wajah wanita yang pucat dan gemetar.
"Kita ganti bis lain saja," kata seorang gadis.
"Ayok, aku sendiri ngeri deh."
Penumpang berkurang separo. Lainnya menunggu perkem­bangan selanjutnya.
"Apa yang telah terjadi?" tanya seseorang.
Aku termasuk penumpang yang sok ingin tahu. Aku pergi ke tempat sopir yang mulai dikerumuni.
"Karung sialan," teriak sopir akhirnya. "Siapa yang me­naruh karung di atas kabel aki? Ternyata goni ini yang terba­kar."
"Buset! Buset!" kandektur-kandekturnya ikut mengumpat. Seorang penumpang menongol dan bertanya ke arah sopir, "Jalan lagi, bang?"
"Ayok!"
Dan sisa penumpang yang masih cinta kepada SMS warna biru masuk lagi ke dalam. Bebas, leluasa dan tidak berdesak­desakan.
"Kota, Kota!" kondektur belakang dan depan berpromosi. Aku mengambil tempat dekat jendela. Biar sudah sangat terlambat aku tersenyum lega. O, bahagianya!

(Cerpen ini adalah pemenang kedua sayembara Kincir Emas 1975, dari buku "Dari Jodoh sampai Supiyah", penerbit Jambatan, Jakarta 1976).

IN HET NET GEVANGEN

/Rahmat Ali

Minuten gaam voorbij. Ik heb geen idee of ooir nog op tijd op kantoor kom. Bij de gedachte allen al voel ik me opdelaten. En dat terwijl mijn programma vandaag overvol is. Ik heb een afspraak mer een aantal mensen. Er moeten zo snel mogelijk drie belangrijke brieven naar de Goeverneur de deur uit. Ik moel een promotievoorste; voor paar van mijn personeelsleden ondertekenen/ En dan moet ik de maandelijkse vergadering met de Chef Personeelszaken. Werkelijk heel wat dat ik doen moet.
Maar ondangks alle verantwoordelijkheden die ik drang, ben ik bepaald nog niet in goeden doen. Alle faciliteiten die het leven wat aangenamer maken, gaan mijn neus kennelijk altijd voorbij. Vooe mij geen dienstwoning, maat een gewoon huurhui in de kampong. Laat staan een dienstauto een dienstauto kan er nict af. Dus moet ik iedere dag debruik maken van het openbaar vervoer. Maar door de romantiek en de dynamiek die ik daar tussen allerhandc ‘particuliere wielen’ tegenkom, ben ik bijzonder geboeid.
Iedere dag leg ik twee vaste routes af. De cerste van Ragoenan* naar Kebajoran. Dat is maar een klein eindje. Op die rit word ik door een soort minibusje vervoerd, paars als de schil van manggistans Een oude ik in Kebajoran. Daar stap ik snel op een grotere bus over. Dit is de tweede route. Van Blik M naar het centrum, Kota. Die tocht neemt het vervoersbedrijf SMS voor zijn rekening met bluewe Grehoundbussen van Amerikaanse makelij. Hoe hard ze ook racen, jet duurt endeloos. Maar het is ook een heel eind. Meestal stap ik uit hij Beos voor het station. Vandaar hoef ik dan nog maar een klein stukje lopen.
Inkota is het een opeenhoping van regeringsgebouwen, banken en grote bedrijven. En aangezien het meeste kantoorpersoneel in Zuid-Djakarta woont, is he niet verwonderlijk dan de SMS-bussen altijd stampvol zijn. In een paar tellen zijn ze afgeladen. En ook al arriveren er elk ogenblik nieuwe bussen, de stroom pascagiers endigt nooit. En daar behoor ik zelf ook toe want ik heb nog steeds geen plaats weten te bemachitigen.
Ik heb mijn vrouw wet eens mee naar kanttor genomen, Met die stampvolle bus. Toen ze weer thuis was, werd ze prompt ziek. Sindsdien heeft ze de schrik te pallen en wil ze noot meer mee. ‘Voorzichtig, Mas,’ bindt ze me op het hart als ik van huis ga.
En inderdaad, het is vreselijk. Maar zo is het leven,. Toen ik voor het cerst met de bus ging, nu vier jaar geleden, had ik na aflood he gevoel alsof mijn hele lichaam plat was geperst. Ik moest me wel laten masseren, en ‘s morgens en ‘s avonds voor het bed gaan kuidenthee drinken. Nu kan ik er tegen. Ik ben zelden ziek of verkouden.
De stem van een of andere vervoersfunctionaris schalt via de microfoon: ‘Een voor een!’ De conducteur is in de deuropenig druk bezig kaartjes uit te delen, ‘Niet dringen alstublieft. Er komen na ons nog andere bussen.’
De stem van de vervoersfunctionaris schalt voort zonder dat het tot de mensen doordringt. Die tonen zich zoals ze werkelijk ziin. Met al hun persoonlijke begerten en hartstochten leveren ze slag om maat het eerst een plaatsje te bemachtigen.
‘Een voor een,’ schlat de microfon opnieuw. En vol is de bus.
Ik heb geen zin onnodig risico te lopen. Zoals die man een paar dagen geleden die ban een rijdende bus sprong. En dat terwijl die in volle vaart uit Kota kwam. Hij gleed uit en kwam met zijn benen onder de wieten terecht. Kennelijk is men deze tragedie alweer vergeten.
‘Niet dringen alstublieft! Wachten tot de bus stilstaat!’
De mensen zijn alles alweer vergeten en maken weer dezelfde fout. Levensgevaarlijk! ‘ Voorzichtaig, Mas,’ klinkt de stem van mijn vrouw nog in mijn oren na.
‘Iderdaad, ik moet voorzichtig zijn.’
Ondertussen komen andere bussen in de meest schreeuwende keleuren luid claxonnerend het busstation van Blok M binnenrijden, daarbij soms ook nog Malesise liedjes met een opwinden dansritme via hun luidspreken ten gehore brengend. Maar het allerergste is het woeste rijden van chauffeurs. Ook al zijn ze op het terrien van het busstation, denk niet dat ze maar iets vaart minderen. Gonzend als bijen strijken de bussen neer om hun passagiers, afkomstig uit Banteng, Grogol en Kota uit te spuwen. Dan vissen ze een nieuwe lading mensen op die elkaart al staan te verdringen. En voeren hen in de riehting van hun keuze.
Steeds meer minuten gaan door zinloos wachten verloren. Ik houd de wijzers van de klok scherp in de gaten. Ik ben veel en veel te laat. Wat een ellende. Plotseling voel ik me als door een vuur neerstrijk, ren ik vliegensvlug mee en weet voor de anderen op de treeplank te speringen.
‘Wat een opluchting!’ zegt een man van een jaar of vijfendertig die ook met succes de sprong heeft gewaadd en nu naast me zit. Ik lach hem minzaam toe. Vreemde lui die stadsmensen! Ook al komen ze elkaar nog zo vaak tegen, elkaar bij naam en toenaam kennen willen ze niet. We zwijgen nu beiden. Ik heb meer geluk dan hij, denk ik. Ik zit lekker bij het raampje. Ik kan naar buiten kijken en van het uitzieht genieten. En dat is niet allen mooi. Meer dan dat. Bij avaond is Jakarta vol lichtjes. Overdag zinderend van de hitte. Bij regen ritlend van de kou. En nu zie ik hem in zijn mooiste tooi. Sraks puft hij weer van de warmte. Tot smeltens toe.
‘Optrekken,’ commandeert de conducteur op het achterste gedeelte van de bus. Onmiddellijk geeft de chauffeur planggas. En weg vlegen we. En dan begint het innerlijk drama van demens die zich aan de wielen heeft toevertrouwd.
Op straat niet ver voor me uit zie ik mensen een stopteken geven. Onze remmen gieren. Nieuwe passagiers doemen op in dedeuropening. Plotseling geeft iemand een gil en ik zie een vrouw keihard naar het raam schieten. Gelukkig weet ze zich nog met haar hende tegen te hoeden.
‘Niet zo dringen. Kan je wel tegen vrouwen. Stuk onbeschoft!’
‘Wel ja, geet mij de schuld maar. Kijk zelf nou eens hoeveel mensen er bij de deur binnendringen. Als je niet aangeraakt wilt worden, ga dan niet met de bus!’
De vrouw ziet rood van woede, terwijl de jongeman gepikeerd een steeds grotere mond opzet.
De voorste conducteur wringt zich tussen de staande passagiers door, ‘ Allemaal voorzien?’
Noodgedwongen halen een paar passageier de kaartjes opnieuw te voorschijn, die ze al in hun zak of onder hun horlogenbandje hadden weggestopt. De stem van de conducteur de klos. Hij kan door de politie op staande voct worden ontslagen’
Wanneer niemand antwoord geeft, gaat hij terug naar de ingang: ‘ Deplu, Deplu?’
Niemand hoeft er uit bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.
‘Doorrijden.’
De chauffeur geeft weer planggas. De wind waait door het raam en strijkt langs mijn half lange haar.
Pltseling een doordringend getoeter. Links voor ons rijdt een heltjak, een tor ‘taxi’ omgebouwde bromfiets, die niet opzij wil. Dat wekt de woede van beide conducteurs.
‘Rotzak, levensmoe?’
En de ander er onmiddellijk overheen: ‘Karvouwescheet!’
Van schrik gooit de chauffeur van de helitjak met een ruk het stuur om.
De passagiers die het horen kijken elkaar geschokt aan. Een paar schieten in de lach. De conducteurs voelen zich na deze scheldpartij bijzonder voldaan.
‘Krijg ik mijn geld nog terug?’
‘Hoeveel heb u dan gegeven?’
‘Honderd.’
‘Ik heb helemaal geen honderd gehad, Boe,’
Noe en of, daarnet! U hebt het zelf in uw trommel gedaan!’
‘Volgende keer met gepast geld betalen, Boe. Di is veel te lastig.’
‘U moet zich niet van de domme houden. U weet het drommels goed.’
Omdat hij met een vrouw te maken heeft, hondt de conducteur, verder zijn mond.
Er zijn maar weinig mensen die ultstappen. Bij de halte Komdak komen er weet meer dan tien bij. Een paar dringen met hun kaartje demonsratitief in de hand zelfs via uitgang naar binnen. De achterste condeuteuer klimt in het raam. Druk mer zijn linkerhand gebarend roept hij: ‘ Naar binnen dooor schuiven, mensen. Achterin is nog plaats. Jongeman in dat geblokte shirtje, opzij een beetje! Ja, goed zo! Wilt u allemaal naar achtern doorlopen! Denk aan de mensen op de trecplank. Een volk een vaderland, mensen.’
Wel ja, een volk, een vaderland. Haal de hele grondwet er maar bij! Sterk, joor!
‘Waar naartoe doorschuiven,’ bromst een oude man.
‘Naar het dak zeker,’ antwoordt iemand naast hem.
‘We staan al bil aan bil, en toch laden jullie er nog meer bij.’
‘Poen, altijd weer poen!’
‘Doorlopen alstublieft. Doorlopen!’
Onmogelijk nog een poot te verzetten. Degenen die lekker zitten, stoeren zich nergens aan. Al staat er een vrouw in hun buurt, geen man die over opstaan piekert. De rit is nog ver en zitten doet een mens goed. En wie jeeft zin zich op te offeren? Ik zou niet veel galanter zijn als een zitplaatsje te bemachtigen. Vaak leg ik het tegen anderen af. Voordat ik er erg in heb, is alles al bezet. Degenen die wel zo gelukkig zijn, kijken me triomfantelijk aan. En ik voel me opgelaten. Een keer was het zo vol dat ik zelfs geen staanplaats meer vond. Allen een paar centimeter treeplang onder mijn voeten. De helft van mijn lichaam wapperde buiten in de wind.
Als mens kwam mijn gemoed hier tegen in opstand. Die lui met een ziplaats kwamen er maar mooi af. Onbezwaard en doodbedaard zaten ze naar het asfalt te turen dat elk ogenblik mijn lichaam kon openscheuren. Misschien beseften de statige gebouwen aan weerskanten van Djalan Thamrin we, hoe beroerd ik er op de treeplang van die bus aan toe was. Hun grote ogen keken naar mij. Half ontroerd, half medelijdend mar ook cynisch.
Specialegele knipperlichten manen het verkeer voortdurend tot meer voorzichtigheid. Dan loeien er opeens sirenes. Voorafgegaan door drie motoren van politie zoef een grote zwarte slee met vlaggetjes op de bumper voorbij, in zijn kiezog gevolgd door gewapende bodyguaards. Wat een luizeleventje. Zo wil iedereen het wel. Zo wil ik ook nog eens naar kantoor. Met een chauffeur, en ik een sigaar rokend en lezend op de achterbank. Een hemel op aarde voor iedere weggebruiker.
Eee fantastisch idee, maar ik moet mijn plaats kennen. Ik ben maar een gewoon regeringsambtenaartje zonder speciale faciliteiten. Ik schik me in mijn lot. Ik ben er juist trots op dat ik gewoon met de bus ga.
Vooral af en toe als er een mooi meisje meegaat. Dan zijn ook meteen alle vieze luehtjes verdwenen. Je ruikt allen nog de parfum die uit haar korte dunne jurkje opstigt. Ze heeft een mooie glanzende huid, halfgeopende vochtige lippen en lang loshangend haar dat langs mijn borst strijkt. Bij zo’n vleugje romantiek begint mijn hart opeens sneller te kloppen. Jammer dat zo’n schoonheid er altijd weer zo snel uiat moet. Dan komen al die vieze onberstemde luchtjes weer in mijn neus. Nog erger wordt het wanneer iemand heel hard op mijn tenen trapt, en dat nog wel zondere excuus te vragen. Wat een pech, wat een ontzettende pech. Soms heb ik een heel woeste chauffeur die op twee wielen door de bocht scheurt en zo onverwacht emt, dat de staande passagiers die zich goed fasthouden, als pisangstammen door aan het schelden. Maar zijn manier van rijdenkan zo iemand nu eenmaal nie veranderen. Door al dat ruwegas geven worden mensen die niet vaak met de bus gaan, gauwmisselijk. Zo zag ik een vrouw in dorpskleren zich voorever bukken en overgeven, Haar hele ontbijt verhuisde naar de bodem van de bus.
In zo’n situatie ben je volslagen aan de buschauffeur overgeleverd. Waar je techtkomt doet er niet meer toe. Als de bus maar nier tegen een brugleuning botst of in de vangrails blijft steken zoals verleden jaar, toen een bestuurder door te hard rijden de macht oever izeren vangrails schoot dat hij als het ware op het ijzer werd vastgespietst. Ik bid dat ik deze dag niet als sate eindig.
Ik ken de meeste ambtenaren in de bus en weet precies waar, ze uitstappen. Wie bij Merdeka, wie bij Harmoni, en wie bij Djalan Gadjah Mada. Zelfs de zakkenrollers ken ik, Die zien er altijd veel netter uit dan gewong kantoormensen zoals ik. Dat is minder verdacht. En als de boosdoener al lang van de bus is gesprongen, gaat het slachtoffer nog eens woedend naar de dader op zoek. Vergeefse moeite. Wel is zijn tas mer een scheermes opengesneden. Maar daar bemoei ik me niet mee. Zakkenrollers staan snel klaar met een mes. En mijn leven is me nog telief. Bovendien...allemaat moeten we aan de kost zien te komen...
Ik schrik uit mijn mijmeringen ope wannerrt ik in de buurt van de chauffeur een geweldig gegil hoor: ‘Brand, brand!’
En inderdaad zie ik een dikke rookwalm opstijgen. Zonder zich verder een ogenblik te bedenken zoekt iedereen zich trappend en duwend een veilig heenkomen. Eenmaal in de buitenlucht kom ik iedereen weer tegen, een paar onde de builen, anderen met bebloede handen omdat ze bekneld hebben gezeten. De vrouwen zien doodsbleek en staan nog op hun benen te trillen.
‘Kom op, we nemen een andere bus,’ zegt een meisje. ‘Dit is me te eng.’
De helft van de passagiers verdwijnt. De anderen wachten op de dingen die komen gaan.
‘Wat is er eigenlijk precies aan de hand?’ vraag iemand. Ik behoor tot hen die er het fijne van willen weten, en du drom ik met de anderen om de bestuurder heen.
‘Die ellendige zak!’ schreeuwt de chauffeur. ‘Wie legt er nou een jute zak op de accu. Dat gaat toch zeker in de fik!’
‘Wat kaffeig! Wat een kafferstreek!’ kankeren ook de beide conducteurs.
Een passagier vraagt de chauffeur: ‘Gaan we weer?’
‘Kom op, we gaan weer.’ En het restantje passagiers dat de blauwe SMS-bus nog voor lief neemt, stapt weer in. De keer is er plaats te over en hoeven ze niet te dringen.
‘Kota, Kota!’ roepen de conducteurs vol vuur. Ik ga maar bij het raampje zitten. Al been ik veel en veel te laar, van louter opluchting moet ik lachen. Het is allemaal wonderwel afgelopen!

(Cerpen ini selain diterjemahkan di dalam bahasa Belanda juga dalam bahasa Indonesia dibacakan dan dipiringhitamkan oleh Radio Hilversum, Nederland, terikut pula cerpen-cerpen lainnya yang memenangkan sayembara Kincir Emas 1975.)